I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Bielsku Podlaskim

"Więcej można nauczyć
przykładami niż słowami"

Św. Hieronim

MENU

Tadeusz Ko�ciuszko - nasz patron.

15 pa�dziernika 2017 roku
200 rocznica �mierci Tadeusza Ko�ciuszki.

ROK KO�CIUSZKOWSKI w naszym Liceum.
Wystawa w g��wnym holu szko�y.

O Ko�ciuszko, pi�kny wzorze,
Jako Ojczyzn� mi�owa�!
W ka�dej �ycia swego porze,
Pragniemy Ci� na�ladowa�...

Ostatnia zwrotka z r�kopisu
"Pie�ni Legion�w Polskich we W�oszech"
J�zefa Wybickiego

Portret Ko�ciuszki z Or�em Towarzystwa Cyncynnat�w (mal. Karl Gottlieb Schweikart).

Kalendarium

1746 Urodzi� si� w Mereczowszczy�nie na Polesiu.
19 lat Przyj�ty do Szko�y Rycerskiej w Warszawie.
23 lata Rozpoczyna studia na Akademii Malarstwa i Rze�by w Pary�u.
28 lat Powr�t do Polski, nieszcz�liwa (cho� odwzajemniona) mi�o�� zako�czona pr�b� porwania.
30 lat Wyjazd do Ameryki, gdzie zostaje in�ynierem w armii i rozs�awia si� m. in. jako tw�rca umocnie� maj�cych du�y wk�ad m.in, w zwyci�stwo podczas s�ynnej bitwy po Saratog�.
37 lat Zostaje g��wnym in�ynierem Armii Po�udnia oraz genera�em brygady.
43 lata Wraca do Polski, zostaje genera�em-majorem.
46 lat Podczas polsko-rosyjskiej wojny z 1792 r. dowodzi dywizj�, zdobywa uznanie m.in. podczas zwyci�skiej bitwy pod Ziele�cami, otrzymuje order Virtuti Militari oraz tytu� Obywatela Francji.
46 lat Po zwyci�stwie konfederacji targowickiej zmuszony do emigracji do Pary�a i Drezna.
48 lat W 1794 obejmuje przyw�dztwo nad insurekcj� jako Najwy�szy Naczelnik Si�y Zbrojnej Narodowej, wydaje Uniwersa� po�aniecki, reformuje armi�.
48 lat podczas bitwy pod Maciejowicami zostaje ranny i wzi�ty do niewoli do Petersburga.
50 lat Wypuszczony z niewoli po z�o�eniu przysi�gi wiernopodda�czej carowi Rosji i przyrzeczeniu, �e nigdy nie wr�ci do Polski. Jest do tego zmuszony- od jego decyzji zale�y wypuszczenie 20000 Polak�w.
50-52 lata Podr� przez Skandynawi� i Angli� do Ameryki, a stamt�d przez Portugali� do Francji. Od 1798 do 1815 r. mieszka pod Pary�em.
53 lata Spotyka si� z Napoleonem, jednak mu nie ufa i nie chce z nim wi�za� sprawy polskiej niepodleg�o�ci. Bierze udzia� w tworzeniu Towarzystwa Republikan�w Polskich.
60 lat Otrzymuje od Napoleona propozycj� stani�cia na czele polskiego powstania.
62 lata Przeprowadza si� do Solury w Szwajcarii.
69 lat Wyje�d�a do Wiednia na zaproszenie cara Aleksandra I Romanowa, kt�ry szuka� jego poparcia dla utworzenia podporz�dkowanego Rosji Kr�lestwa Polskiego. Ko�ciuszko dowiaduj�c si� prawdy, nazywa plan "po�miechem" i wyje�d�a.
71 lat Umiera w 1817 r. w Solurze. Jego serce w urnie przekazano Emilii Zeltner, a cia�o w 1818 r. przeniesiono do Katedry na Wawelu.

Pomnik Tadeusza Ko�ciuszki w Chicago.

Bohater Ameryki
Gdy dowiedzia� si� o trwaj�cej walce o ameryka�sk� niepodleg�o��, wyruszy� w ci�k� podr� i po dw�ch miesi�cach dotar� do Filadelfii. Tam szybko doceniono jego umiej�tno�ci i powierzono mu budow� umocnie�, maj�cych kluczowe znaczenie dla zwyci�stwa w wielu bitwach. Nast�pnie mianowano go genera�em brygady oraz g��wnym in�ynierem Armii Po�udnia. Ko�ciuszko by� bliskim wsp�pracownikiem ojc�w za�o�ycieli Stan�w Zjednoczonych.

Pomnik Tadeusza Ko�ciuszki w Akademii Wojskowej w West Point.

Scenariusz na film
Jak twierdz� historycy, biografia Ko�ciuszki to gotowy scenariusz na film. Zanim zosta� polskim symbolem walki o niepodleg�o��, by� ju� bohaterem Ameryki. Ciekawe jest to, jak tam trafi�. Gdy jako prawie 30-latek wr�ci� ze studi�w w Pary�u, zakocha� si� w Ludwice Sosnowskiej. Mimo odwzajemnienia uczucia, wy�szy stanem potencjalny te�� nie uzna� Ko�ciuszki za godnego m�a dla c�rki. Dosz�o nawet do pr�by porwania, jednak Tadeusz zosta� z�apany i wkr�tce wyemigrowa� na zach�d.

Kopiec Ko�ciuszki w Krakowie.

Pomnik Tadeusza Ko�ciuszki na Wawelu.

Cz�owiek z przysz�o�ci
Pogl�dami ewidentnie wyprzedza� epok�. Mo�na je okre�li� stwierdzeniem "szacunek dla drugiego cz�owieka". Domaga� si� zniesienia pa�szczyzny w�r�d ch�op�w i ich uw�aszczenia. Gdy stan�� na czele insurekcji, wyda� Uniwersa� po�aniecki, kt�ry regulowa� ich prawa (m.in. ogranicza� pa�szczyzn�), dzi�ki czemu w walkach wzi�y udzia� z�o�one z ch�op�w oddzia�y kosynier�w. Nazywany jest te� pierwszym feminist�, poniewa� w czasie insurekcji wyda� odezw� do kobiet, nazywaj�c je wsp�obywatelkami. Idea�om by� wierny r�wnie� prywatnie. Gdy otrzyma� od ameryka�skiego rz�du du�� kwot� za s�u�b� w wojsku, przekaza� j� na wykupienie niewolnik�w z niewoli i nadanie im ziemi. Namawia� Thomasa Jeffersona do zniesienia niewolnictwa. W jego armii zwracano si� do siebie z szacunkiem i nie karano ch�op�w. Chcia� zapewni� jak najszerszy dost�p do o�wiaty.

Fajny cz�owiek
Mimo, �e Ko�ciuszko nale�y do grona najwi�kszych bohater�w narodowych, trudno ujrze� w nim bezwzgl�dnego przyw�dc� i polityka. Przeciwnie- by� cz�owiekiem wra�liwym i uzdolnionym artystycznie. Zwiedzi� wiele miejsc na �wiecie, nie interesowa�y go dobra materialne (Rosjanie dziwili si�, �e nie udaje si� im go przekupi�). Kilkakrotnie si� zakochiwa�, ale nie znalaz� szcz�cia w mi�o�ci, wi�c po�wi�ci� �ycie sprawom walki i ojczyzny. W 1818 roku cia�o Tadeusza Ko�ciuszki zosta�o sprowadzone do Polski i z�o�one w krypcie na Wawelu. Jego serce spoczywa w urnie na Zamku Kr�lewskim w Warszawie. Na cze�� Naczelnika usypano kopce w Krakowie, Olkuszu i Po�a�cu. Ko�ciuszko ma 12 pomnik�w w Polsce i 6 w USA (w tym w Waszyngtonie) w pobli�u Bia�ego Domu. Jego imieniem nazwany jest najwy�szy szczyt g�rski w Australii, hrabstwo w stanie Indiana i miasteczko w stanie Missisipi w USA, liczne szko�y ( w tym nasze Liceum), uczelnie, statki, Wy�sza Szko�a Oficerska we Wroc�awiu.

Gr�b Ko�ciuszki w Katedrze Wawelskiej.

Dw�r w Mereczowszczy�nie- miejsce narodzin Naczelnika.

Ko�ciuszko pod Rac�awicami - (mal. Jan Matejko).

Przysi�ga Ko�ciuszki na rynku w Krakowie - (mal. Wojciech Kossak)

Fragment Panoramy Rac�awickiej- atak kosynier�w na artyleri� rosyjsk�.

Tadeusz Ko�ciuszko wskazuje kosynierom kierunek ataku- fragment Panoramy Rac�awickiej.

Ko�ciuszko ranny znoszony z pola bitwy pod Maciejowicami.

Uniwersa� po�aniecki.

Symbol walki
Ko�ciuszce mimo insurekcji nie uda�o si� uchroni� Polski przed trzecim rozbiorem, jednak przez 123 lata zabor�w w pami�ci Polak�w uosabia� walk� o niepodleg�o��. Wiedzia�, �e insurekcja nie by�a dobrze przygotowana jednak jej przyw�dcy musieli j� rozpocz�� w odpowiedzi na dzia�ania Rosji. By�o to powstanie prawdziwie narodowe- w walk�, poza szlacht�, zaanga�owali si� mieszczanie i ch�opi. Jego przyw�dcy bezskutecznie zabiegali o pomoc Francji. Powstanie mia�o du�y wk�ad w polsk� my�l polityczn�. Trwa�o od marca do listopada 1794 r.

Autorzy:

Nauczyciele - Bo�ena Wi�ckowska
Andrzej Jarz�bek

Uczniowie:
Aleksandra Jakimiuk
Angelika Gi�ewska

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Wizerunek Tadeusza Ko�ciuszki.

Tadeusz Ko�ciuszko, bohater Polski i wojny o niepodleg�o�� Stan�w Zjednoczonych Ameryki P�nocnej, to jedna z najwa�niejszych postaci dzia�aj�cych na prze�omie
XVIII i XIX wieku. Jego �yciorys i dokonania s� powszechnie znane, warto jednak zastanowi� si�, jak ta posta� by�a odbierana w p�niejszych epokach a� do czas�w wsp�czesnych, czy i jak interesowano si� postaci� Naczelnika z okresu Insurekcji. Obecno�� wizerunku danej osoby w literaturze, sztuce, na �rodkach p�atniczych, znaczkach pocztowych, w przestrzeni publicznej jest miar� jej popularno�ci, ale te� cz�sto skutkiem �wiadomej polityki w�adzy, st�d te� banknot, znaczek, pomnik czy szko�a lub most imienia bohatera jest specyficznym, ale ciekawym �r�d�em historycznym. W naszych artyku�ach skupimy si� na obecno�ci Tadeusza Ko�ciuszki
w sztuce, literaturze, przestrzeni publicznej. Chcemy w ten spos�b uczci� 200. rocznic� �mierci, ale te� 100 lecie I Liceum Og�lnokszta�c�cego imienia Tadeusza Ko�ciuszki, kt�rego jeste�my absolwentami.

Wizerunek Naczelnika powstania 1794 roku pojawia� si� w Polsce na r�nych �rodkach p�atniczych w XX i XXI wieku, ale jego udzia� w historii naszego pieni�dza jest du�o wi�kszy ni� tylko wykorzystanie wizerunku. Pierwsze polskie banknoty pojawi�y si�
1794 r. podczas obl�enia Warszawy w trakcie Insurekcji. W�adzom powsta�czym brakowa�o odpowiedniej ilo�ci kruszc�w, st�d pomys� na produkcj� bilet�w skarbowych, przy pomocy kt�rych miano te� finansowa� dzia�ania zbrojne. Rada Najwy�sza Narodowa postanowi�a je wyemitowa�. Te pierwsze w dziejach polski pieni�dze papierowe pojawi�y si� w obiegu 16 sierpnia 1794 roku. By�y to r�ne nomina�y (w kilku emisjach)
od 10 groszy do 1000 z�otych.

Przyk�adowy bilet skarbowy o nominale 5 z�otych

Pieni�dz papierowy nie przyj�� si� w Polsce, by� zbytni� nowo�ci�, nie sprzyja�o mu te� to, �e wyemitowano go podczas powstania, kt�re zreszt� wkr�tce upad�o. Znikn�y
z obiegu bilety skarbowe, a wraz z utrat� niepodleg�o�ci w 1795 roku polski pieni�dze
w og�le. Na tych banknotach nie by�o oczywi�cie wizerunku Tadeusza Ko�ciuszki, ale by� on wtedy przyw�dc� powstania i decyzja o emisji bilet�w skarbowych nie mog�a by� podj�ta bez jego wiedzy. Dlatego pierwsze banknoty w dziejach Polski z osob� Naczelnika powstania 1794 s� nierozerwalnie zwi�zane.

Pa�stwo polskie odrodzi�o si� w 1918 roku i potrzebowa�o w�asnej waluty, kt�r� by�a pocz�tkowo marka polska, wprowadzona jeszcze w 1916 roku przez niemieckie w�adze okupacyjne. Na banknotach pojawi� si� mi�dzy innymi Tadeusz Ko�ciuszko. By� mo�e u�ycie wizerunku przyw�dcy Insurekcji nie by�o przypadkowe, a by�o to �wiadome nawi�zanie, gdy� J�zef Pi�sudski - �wczesny przyw�dca Polski tak�e nosi� tytu� Naczelnika Pa�stwa.

Sto marek polskich z 1919 roku.

W latach 1919-1923 sytuacja gospodarcza Polski by�a z�a, zniszczenia wojenne, konieczno�� odbudowy pa�stwa ze zniszcze� wojennych, koszty wojny polsko-bolszewickiej nadszarpn�y bud�et pa�stwa i spowodowa�y inflacj�, st�d banknoty
o coraz wy�szych nomina�ach:

Nie na wszystkich pojawia� si� tylko Tadeusz Ko�ciuszko:

5000 marek polskich z 1920 roku.

W 1923 roku inflacja przerodzi�a si� w hiperinflacj�, kiedy na prze�omie 1923 i 1924 roku za dolara p�acono 9 milion�w marek polskich, by�o jasne, �e konieczna jest reforma finans�w pa�stwa. Przeprowadzi� j� premier W�adys�aw Grabski, kt�ry zr�wnowa�y� bud�et, powo�a� Bank Polski pe�ni�cy rol� banku centralnego i instytucji emisyjnej, oraz doprowadzi� do wprowadzenia nowej waluty z�otego polskiego, kt�ry zast�pi� mark�. Po�egnano j� ch�tnie, gdy� by�a kojarzona z kryzysem i niemieck� okupacj�. Na nowych banknotach pojawi� si� oczywi�cie Tadeusz Ko�ciuszko.
Banknot 10 z�otowy z dat� 1919 rok co �wiadczy, �e zast�pienie marki z�otym by�o planowane ju� w pocz�tkach istnienia odrodzonej Rzeczpospolitej.

I jeszcze jeden banknot tym razem z emisji z 1924 roku

W II Rzeczpospolitej nie wybito �adnej monety z wizerunkiem Tadeusza Ko�ciuszki, natomiast powy�sze banknoty pozosta�y w obiegu do 1939 roku, do wybuchy wojny.

Dalszy ci�g naszej historii to ju� czasy Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Mimo zmiany ustroju posta� Tadeusza Ko�ciuszki by�a popularna. By� on bohaterem, ale pasuj�cym r�wnie� do nowej narracji historycznej, st�d obecno�� na banknotach i monetach wyemitowanych w PRLu. W 1975 pojawi�y si� w obiegu pierwsze banknoty z serii "Wielcy Polacy". Jednym z nich by� 500 z�otowy banknot z wizerunkiem Tadeusza Ko�ciuszki
i sztandaru z okresu Insurekcji na odwrocie (widok poni�ej) �wcze�nie by�y to spore pieni�dze - �rednia pensja to by�o troch� ponad 2000 z�otych, a najwy�szy nomina� to 1000 z�otych z Miko�ajem Kopernikiem.

Niestety inflacja z lat osiemdziesi�tych i pocz�tku dziewi��dziesi�tych znacznie zredukowa�y jego warto��. Kiedy po dwudziestu latach dokonano denominacji
i wprowadzano nowe banknoty (seria "Polscy w�adcy") za powy�szy banknot mo�na
by�o otrzyma� 5 groszy.

Od lat 60 funkcjonowa�a te� moneta o nominale 10 z�otych przedstawiaj�ca Tadeusza Ko�ciuszk�, pierwsza z jego wizerunkiem.

Natomiast w 1976 roku wybito dwie monety kolekcjonerskie, obie wed�ug tego samego projektu: srebrn� o nominale 100 z�otych (foto poni�ej) i z�ot� o nominale 500 z�otych.

Kolejn� monet� zawdzi�czmy ju� III Rzeczpospolitej. Co ciekawe jest to jedyne konne przedstawienie bohatera dw�ch narod�w. Moneta o nominale 100 000 z�otych zosta�a wybita w roku 1990, mia�a ona raczej charakter kolekcjonerski ni� obiegowy.

Najnowsza emisja to dwie monety okoliczno�ciowe (srebrna o nominale 10 z�otych
i z�ota 200 z�otych - awersy poni�ej) wybite w pa�dzierniku 2017 roku w 200. rocznic� �mierci.

Nawet pobie�na analiza pokazuje, �e pojawia� si� on na polskich banknotach i monetach najcz�ciej i to niezale�nie od ustroju, co �wiadczy o znaczeniu postaci, ale te�
o uniwersalnym przekazie, jaki dla r�nych pokole� niesie biografia i dokonania Tadeusza Ko�ciuszki.

�r�d�a ilustracji:
www.coinz.eu
www.banknotypolskie.pl
www.nbp.pl
zbiory w�asne autor�w

El�bieta i Krzysztof Prorok

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Wizerunek Tadeusza Ko�ciuszki na polskich znaczkach pocztowych 1918 - 2018

Znaczek pocztowy z definicji to dow�d op�acenia listu czy te� przesy�ki, ale znaczki to te� ma�e dzie�a sztuki, mistrzowskie grafiki, �r�d�o wiedzy o �wiecie, a nawet instrument propagandy, krzewienia idei czy systemu warto�ci. Nie przypadkiem w�r�d znaczk�w III Rzeszy dominuj� te z wizerunkiem Adolfa Hitlera, a w ZSRR i krajach socjalistycznych z wizerunkiem Lenina oraz lokalnych dzia�aczy komunistycznych. Do�� wyra�nie wida� te� pewne cezury , okresy liberalizacji czy zmiany ustroju, po prostu zmienia si� tematyka znaczk�w. Doskonale wida� to w przypadku Polski kiedy por�wnamy znaczki wydane przed i po 1989 roku, ale zmiany wida� te� w ramach PRL-u, wystarczy por�wna� emisj� z lat pi��dziesi�tych i na przyk�ad siedemdziesi�tych.

Znaczki w epoce przedinternetowej to by�doskona�y no�nik informacji, propagandy czy indoktrynacji, to instrument polityki historycznej ,ale te� �r�d�o informacji o czasach, w kt�rych je emitowano, przy czym wa�ne czyj wizerunek na znaczkach umieszczano, w czyim towarzystwie (np. serie wielcy uczeni, wielcy Polacy itd.), ale cz�sto wa�niejsze kogo pomijano.

Tadeusz Ko�ciuszko na polskich znaczkach pocztowych pojawia� si� do�� cz�sto. Nie jest postaci� pojawiaj�c� si� najcz�ciej ,ale jego obecno�� jest znacz�ca. Je�li w ilo�ci znaczk�w mierzy� poziom znaczenia przedstawionej to nasz bohater nale�y do kilku postaci pierwszoplanowych. Statystycznie wygl�da to nast�puj�co:

- wydano 23 znaczki z wizerunkiem Tadeusza Ko�ciuszki lub dotycz�ce wydarze� z nim zwi�zanych, w tym 3 to by�y przedruki, albo r�ne kolorystyczne warianty tego samego wzoru;

- w latach II Rzeczpospolitej (1918-39) wyemitowano 3, w okresie PRL lat (1944-89)- 17, w okresie III Rzeczypospolitej (od roku 1990 do dzi�) - 3;
- na 13 nasz bohater wyst�puje samodzielnie (cho� dwa z nich przedstawiaj� jego pomniki), na pozosta�ych 11 z innymi postaciami lub w scenach zbiorowych, na przyk�ad bitewnych;

- 8 przedstawie� to cz�� serii, pozosta�e to wydania pojedyncze.

Ju� z tego statystycznego zestawienia wida� pewne tendencje, za�o�enia o kt�rych b�dziemy pisa� p�niej.

Pierwszy polski znaczek z Tadeuszem Ko�ciuszk� pochodzi z 1932 roku i zosta� wydany z okazji 200 rocznicy urodzin Jerzego Waszyngtona, kt�ry jest na nim centraln� postaci� ,ale w towarzystwie naszego bohatera i innego uczestnika wojny o niepodleg�o�� Stan�w Zjednoczonych - Kazimierz Pu�askiego.

Kolejny jest te� rocznicowy i zwi�zany z histori� USA. Okazj� do emisji by�a 150 rocznica konstytucji USA przypadaj�ca w 1937 roku.

Na znaczku widzimy Tadeusza Ko�ciuszk�, Thomasa Paine�a i George �a Washingtona oraz Statu� Wolno�ci i panoram� Nowego Jorku.

Ostatni z wydanych w mi�dzywojniu to fragment du�ej 13 znaczkowej serii wydanej z okazji 20. rocznicy odzyskania niepodleg�o�ci.

Na dziewi�tym znaczku serii widzimy wodz�w ko�ca Rzeczypospolitej i okresu napoleo�skiego: Jana Henryka D�browskiego, Tadeusza Ko�ciuszk� i J�zefa Poniatowskiego. Na innych znaczkach tej serii mo�emy spotka� mi�dzy innymi Boles�awa Chrobrego, Kazimierz Wielkiego, W�adys�awa Jagie��, Stefana Batorego, Jana III Sobieskiego, Stanis�awa ��kiewskiego, czy J�zefa Pi�sudskiego, czyli galeri� wybitnych postaci z dziej�w Polski.

W II Rzeczpospolitej Tadeusz Ko�ciuszko pojawi� si� na znaczkach trzy razy, wszystkie wydania by�y rocznicowe, w zasadzie nic w tym szczeg�lnego ,cz�sto znaczki nawi�zuj� do rocznic, ale tylko jedna by�a zwi�zana dziejami Polski, a dwie z USA. Ciekawe jest te� to, �e na �adnym znaczku Naczelnik powstania 1794 nie wyst�puje samodzielnie, nie ma te� bezpo�redniego nawi�zania do Insurekcji, a za to dwukrotnie do ameryka�skiego epizodu w dziejach naszego bohatera. Emisjami chciano przede wszystkim podkre�li� przyja�� polsko-ameryka�sk�. W nast�pnej epoce to si� zmieni.

Zanim zako�czy�y si� dzia�ania wojenny na terenach wyzwolonych spod okupacji niemieckiej wydano seri� znaczk�w �Wodzowie� ,na kt�rych znale�li si�: Romuald Traugutt, Tadeusz Ko�ciuszko i Henryk D�browski. Znaczek z naszym bohaterem zosta� w 1945 roku przedrukowany ze zmienionym nomina�em, dodan� dat� przysi�gi na rynku w Krakowie i wydany jako znaczek rocznicowy Insurekcji. Zmiana nomina�u z 50 groszy na 5 z�otych przy okazji obrazuje te� skal� �wczesnej inflacji.

Po lewej wersja z serii �Wodzowie� po prawej przedruk z 1945 roku

Rok 1945 w og�le obfitowa� w znaczki po�wi�cone Tadeuszowi Ko�ciuszce. W dw�ch wydanych seriach ( tzw. ��dzka� i �Zabytki Krakowa� i pojawi�y si� przedstawienia jego pomnik�w z �odzi i krakowskiego z Wawelu:

��d� Krak�w

Ciekawostk� mo�e by� te� seria znaczk�w poczty lotniczej z 1948 roku pod tytu�em �Bojownicy o wolno�� i demokracj�, na kt�rych znalaz�y si� mi�dzy innymi wizerunki: Franklina Delano Roosevelta i Tadeusza Ko�ciuszki. Zagadk� jest po��czenie tych trzech postaci w jednej serii, ani nie �yli w tych samych czasach, ani zwi�zani byli ideologicznie, nie byli te� jednej narodowo�ci.

znaczek tej serii z wizerunkiem Tadeusza Ko�ciuszki.

Dob�r znaczk�w do powy�szych serii cz�sto wygl�da� na przypadkowy, toczy�a si� ju� jednak wojna ideologiczna i powoli wida� to r�wnie� w tematyce znaczk�w pocztowych. Wydania z tego okresu mog� te� razi� jako�ci� grafiki, wykonania czy papieru ,na kt�rym by�y wydrukowane, ale pami�tajmy, �e to okres powojenny, w latach 1944-48 jako�� i artyzm nie by�y najwa�niejsze, zreszt� b�d� si� one stopniowo poprawia�.

Nast�pna seria znaczk�w tematycznie zwi�zana z naszym bohaterem zosta�a wydana w 140. rocznic� powstania ko�ciuszkowskiego w 1954 roku. By�a to seria typowo rocznicowa, obejmuj�ca trzy znaczki: bitw� pod Rac�awicami na podstawie obrazu Wojciecha Kossaka, Tadeusza Ko�ciuszk� na koniu po bitwie pod Rac�awicami wg obrazu Jana Matejki i walk� na Starym Mie�cie w Warszawie z Janem Kili�skim na czele. Oczywi�cie obrazy mistrz�w by�y przetworzone przez grafik�w. Patron naszej szko�y pojawia si� na nich raz ( reprodukcja poni�ej).

W 1961 roku ukaza�a si� 6 znaczkowa seria �Wielcy Polacy�. Opr�cz Tadeusza Ko�ciuszki (fot poni�ej)

umieszczono na nich te�: Mieszka I, Kazimierza Wielkiego, Kazimierza Jagiello�czyka, Andrzeja Frycza - Modrzewskiego i Miko�aja Kopernika. Dob�r ciekawy: trzech w�adc�w, pisarz, uczony i dow�dca a Tadeusz Ko�ciuszko to jedyny przedstawiciel okresu XVII- XX wiek

Nast�pny znaczek pojawi� si� w obiegu w 1967 roku dla uczczenia150 rocznicy �mierci bohatera dw�ch narod�w. By�a to dwuznaczkowa seria, r�ni�ca si� jedynie kolorystycznie i nomina�em, wizerunek i napis by� taki sam. Znaczek 60 groszowy jest w kolorach ciemno karmelowo- br�zowym ,��to-br�zowy, reprodukowany poni�ej 2,50 z�otowy to kolory niebiesko-zielony i karminowy.

Kolejny znaczek z wizerunkiem Tadeusza Ko�ciuszki jest niezmiernie interesuj�cy, jego emisja nie jest zwi�zana z �adn� rocznic�, bitw� czy powstaniem , dodatkowo przedstawienie jest bardzo rzadko reprodukowane, jest cz�ci� 8 znaczkowej serii �Miniatury w zbiorach Muzeum Narodowego� wydanej w 1970 roku i przedstawia portret m�odego Tadeusza p�dzla Jana Rustema. Nie jest cz�st� rzecz�, by w�r�d znaczk�w po�wi�conych sztuce ,a konkretnie portretowi miniaturowemu ,w kt�rym raczej istotny jest artyzm malarza ni� pozuj�cy, pojawi� si� wizerunek wojskowego, genera�a. Wniosek jest prosty: osoba Naczelnika by�a niezmiernie istotna skoro pojawia si� r�wnie� przy takiej okazji. Seria jest interesuj�ca i znalaz�y si� w niej portrety m.in.: Aleksandra Or�owskiego, Jan Matejki, Samuela Bogumi�a Lindego czy Marii Walewskiej. Znaczki wydano w wersji pojedynczej, z przywieszk� i w formie bloku. Dodatkowo jest to jedyny znaczek ,na kt�rym pojawia si� m�ody Tadeusz Ko�ciuszko, wszystkie inne przedstawiaj� genera�a w sile wieku.

Tadeusz Ko�ciuszko p�dzla Jana Rustema - wersja z przywieszk�

Lat siedemdziesi�te s� w og�le bogate w ciekawe, r�wnie� edytorsko i graficznie wydawnictwa filatelistyczne, w kt�rych pojawia si� przyw�dca powstania 1794 roku. Z 1975 pochodzi ciekawa seria �Polacy w �yciu Ameryki�. Sk�ada�a si� ona z 8 znaczk�w podzielonych na dwie grupy. Pierwszych pi�� przedstawia: �aglowiec "Mary i Margaret" i grup� emigrant�w, hutnika szk�a w hucie w Jamestown oraz tr�jk� najbardziej znanych w USA Polak�w (przynajmniej do lat osiemdziesi�tych)- Helen� Modrzejewsk� , Kazimierza Pu�askiego i Tadeusza Ko�ciuszk�.

Pozosta�e trzy to elementy bloku i trzy postacie: powt�rnie Tadeusz Ko�ciuszko i Kazimierz Pu�aski oraz Jerzy Waszyngton plus przywieszki z flagami polsk� i ameryka�sk�, has�em � Za wolno�� nasz� i wasz�� i obrazem bitwy pod Yorktown.

Seria ta wraz z bokiem jest te� po�wi�cona 200 rocznicy og�oszenia niepodleg�o�ci Stan�w Zjednoczonych Ameryki . Dla nas jest jednak zupe�nie wyj�tkowa, bo zawiera dwa znaczki z r�nymi wizerunkami Tadeusza Ko�ciuszki i przypomina jego zwi�zki z wojn� o niepodleg�o�� Stan�w Zjednoczonych (po raz pierwszy od 1948 roku). Jest te� ostatni� ,nast�pne znaczki s� ju� edycjami pojedy�czymi. Ostatni, z lat siedemdziesi�tych, to w�a�nie taki znaczek upami�tniaj�cy ods�oni�cie pomnika Tadeusza Ko�ciuszki w Filadelfii.

W 1985 roku wydano znaczek z fragmentem �Panoramy Rac�awickiej� Jana Styki i Wojciecha Kossaka. Przedstawia� on centralny fragment ukazuj�cy Tadeusza Ko�ciuszk� konno prowadz�cego do ataku kosynier�w. By�a to typowa edycja rocznicowa, bo w tym roku po raz pierwszy po wojnie pokazano Panoram� publiczno�ci.

W Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w upami�tnianiu, przy pomocy znaczk�w pocztowych osoby i dokona� Tadeusza Ko�ciuszki, k�adziono nacisk na tematyk� powstania 1794 roku z wyj�tkiem lat 70 tych, kiedy pojawi�y si� te� dokonania ameryka�skie, ale do�� atwo to wyt�umaczy�. By�a to epoka rz�d�w Edwarda Gierka, delikatnego otwarcia na �wiat, zabieganie o kredyty, st�d zmiana r�wnie� w sferze filatelistyki.

W 1994 ju� w III Rzeczpospolitej wydano znaczek upami�tniaj�cy 200. rocznica Powstania Ko�ciuszkowskiego, nie znalaz� si� na nim �aden z licznych wizerunk�w Naczelnika ,tylko postawione na sztorc kosy na tle chor�gwi grenadier�w krakowskich. Po raz pierwszy, wydaj�c znaczek zwi�zany z rocznic� powstania 1794, nie si�gni�to po przedstawienie bitwy lub posta� kt�rego� z bohater�w powstania.

Od 1993 roku zacz�to wydawa� znaczki upami�tniaj�ce 200 lecie powstania Mazurka D�browskiego. By�a to nietypowa seria, sk�adaj�ca si� z sze�ciu znaczk�w wydanych w latach 1993-97. Pi�� z nich by�o zbli�onych form� graficzn� (genera� Jan Henryk D�browski w�r�d legionist�w, szar�a polskiego pu�ku w w�wozie Samosierry, husaria powracaj�ca z wyprawy du�skiej, Tadeusz Ko�ciuszko prowadz�cy atak na stanowiska artylerii rosyjskiej), ostatni to portret J�zefa Wybickiego i reprodukcja r�kopisu Mazurka. Wszystkie zwi�zane z tre�ci� hymnu, albo jego tw�rc�. Sk�d posta� naszego bohatera? Tadeusz Ko�ciuszko i Rac�awice pojawiaj� si� w jednej ze zwrotek (sz�stej wed�ug r�kopisu Wybickiego) hymnu. Warto j� przytoczy�, bo obecnie nie jest �piewana , a wyja�nia dlaczego Naczelnik powstania pojawia si� na znaczku z serii po�wi�conej rocznicy Mazurka:

Na to wszystkich jedne g�osy:
�Dosy� tej niewoli
mamy Rac�awickie Kosy,
Ko�ciuszk� B�g pozwoli�.

Swoj� drog� znaczek ten wydano te� w 1994 roku, wi�c pasowa� i do rocznicy bitwy i Insurekcji.

Ostatnie dwa znaczki z wizerunkiem Naczelnika wyemitowano ju� w XXI wieku. Pierwszy z nich wydano w roku 2006 z okazji �wiatowej wystawy filatelistycznej w Waszyngtonie. Jest to znaczek z modnym wtedy liternictwem jak z drukarki ig�owej, fragmentem mapy USA i ma�ymi portretami Jerzego Waszyngtona i Tadeusza Ko�ciuszki, jest te� flaga ameryka�ska i koperta listowa, a t�o pierwszego i ostatniego z wymienionych powy�ej element�w uk�ada si� w kolory flagi polskiej, szczeg�lnie widoczny ,kiedy ogl�da si� miniaturk�. Jest wi�c wszystko, co na takim znaczku ( w mniemaniu projektanta) by� powinno, ale bez powi�kszenia ,nie ka�dy rozpozna ukazane osoby.

Ostatni znaczek pochodzi z 2017 roku i oczywi�cie upami�tnia Rok Tadeusza Ko�ciuszki.

Niestety, jest to jeden znaczek, a nie ca�a seria, ale przynajmniej ,moim zdaniem, jest naj�adniejszy z wydanych dotychczas - ciekawy, niecz�sto reprodukowany wizerunek, �adna szata graficzna i kolorystyka. Oczywi�cie trudno por�wnywa� znaczki z lat 30. do dzisiejszych pod wzgl�dem jako�ci druku, kolorystyki. Wsp�czesna technika pozwala na realizacje najbardziej �mia�ych wizji grafik�w, ale najwa�niejszy jest projekt , bez kt�rego pi�kne znaczki nie powstan�. Szkoda, �e tw�rcy dzisiejszej polityki historycznej zapomnieli o bohaterach z dawniejszych epok (jeden znaczek z okazji roku ko�ciuszkowskiego tego nie zmieni). Czy�by wsp�cze�nie posta� Naczelnika by�a politycznie podejrzana.

Na koniec jeszcze dwa znaczki z podobizn� Tadeusza Ko�ciuszki wydane poza oficjalnymi emisjami Poczty Polskiej. Pierwszy chronologicznie najwcze�niejszy, bo pochodz�cy z pocz�tku lat dwudziestych, tyle �e wyemitowany przez poczt� Litwy �rodkowej tworu quasi- pa�stwowego, ze wzgl�d�w polityczno propagandowych istniej�cego na wile�szczy�nie od 1920 roku i w 1923 w��czonego do Polski.

Na znaczku Tadeusz Ko�ciuszko i Adam Mickiewicz

Drugi znaczek to emisja poczty obozowej z oflagu IIC Woldenberg, jeden z wielu tam wyemitowanych zaprojektowany i wykonanych przez polskich oficer�w tam przetrzymywanych.

Tak dochodzimy do ko�ca naszej historii, kt�ra z pewno�ci� b�dzie mia�a dalszy ci�g, wizerunek Tadeusza Ko�ciuszki b�dzie si� pojawia� na kolejnych wydawnictwach filatelistycznych i nie tylko na nich.

Znaczki spoza Polski

Czas na znaczki przedstawiaj�ce Tadeusza Ko�ciuszk� pochodz�ce z innych pa�stw nie ma ich du�o ale przynajmniej jeden jest zaskakuj�cy. Na pocz�tek USA.

Zaczek pochodzi z 1933 roku, wydano go w 150 rocznic� zako�czenia wojny o niepodleg�o�� USA. Przedstawia jeden z ameryka�skich pomnik�w Naczelnika. To, �e w Stanach Zjednoczonych wydano znaczek upami�tniaj�cy Tadeusza Ko�ciuszk� wydaje si� oczywiste, mo�na zastanowi� si� dlaczego tylko jeden, ale poczta USA nie emituje du�ej ilo�ci znaczk�w i nie jest nastawiona na uczczenie wszystkich rocznic. Znaczki przez ni� emitowane s� g��wnie dowodem op�aty, a dopiero na dalszym planie przedmiotem kolekcjonerskim. St�d tylko jedna emisja. Kolejny zagraniczny znaczek z podobizn� Tadeusza Ko�ciuszki zosta� wyemitowany na Bia�orusi w 1994 roku w 200 rocznic� powstania. Widzimy na nim opr�cz Naczelnika tak�e fragment bitwy z udzia�em kosynier�w.

By�a to emisja rocznicowa ale te� polityczna, by� to pocz�tek niezale�nej pa�stwowo�ci bia�oruskiej i kraj ten poszukiwa� swoich bohater�w. Ostatni pochodzi z Gwinei Bisau, ma�ego afryka�skiego pa�stwa i jest fragmentem 6 -znaczkowej serii wydanej dla uczczenia 200 - lecia ameryka�skiej niepodleg�o�ci.

Kto� si� mo�e cieszy�, �e dokonania Ko�ciuszki s� znane r�wnie� w Afryce, ale to nieprawda. Gwinea nale�y do kilku pa�stw, kt�re wydaj� du�o znaczk�w g��wnie dla kolekcjoner�w na ca�ym �wiecie, st�d ta edycja stworzona z my�l� o rynku ameryka�skim. Zreszt� plany emisyjne, projekty graficzne s� tworzone w Europie lub Stanach Zjednoczonych ,a Gwinea otrzymuje jedynie cz�� zysku. Je�li przejrzy si� emisj� Gwinei, ale te� kilku innych pa�stw na przyk�ad Liberii czy Mozambiku wida�, �e jest to po prostu �r�d�o dochodu. Mieszka�cy tych kraj�w tych znaczk�w nawet nie widzieli w obiegu. Tak dochodzimy do ko�ca naszej historii, kt�ra z pewno�ci� b�dzie mia�a dalszy ci�g, wizerunek Tadeusza Ko�ciuszki b�dzie si� pojawia� na kolejnych wydawnictwach filatelistycznych i nie tylko na nich.

Pro�ba do czytelnik�w- je�li natraficie na znaczki, nieuwzgl�dnione w tym artykule, na kt�rych znajduje si� Tadeusz Ko�ciuszko - prosz� o informacje. �r�d�a ilustracji: zbiory w�asne http://stampingamericanmemory.org Pro�ba do czytelnik�w- je�li natraficie na znaczki, nieuwzgl�dnione w tym artykule, na kt�rych znajduje si� Tadeusz Ko�ciuszko lub wydarzenia z jego osob� zwi�zane - prosz� o informacje - krzysztofprorok@wp.pl

�r�d�a ilustracji:

kolekcja podarowana I LO przez Ann� Puchalsk�, Wand� Drozdowsk�-Usowicz, Miros�aw� Drozdowsk� �Makaruk

zbiory w�asne

www.filatelistyka.poczta-polska.pl

https://www.kzp.pl

http://stampingamericanmemory.org

Specjalne podzi�kowania sk�adam na r�ce Pa�: Anny Puchalskiej , Wand� Drozdowskiej-Usowicz, Miros�awy Drozdowskej �Makaruk

El�bieta i Krzysztof Prorok

SZKOŁA W OBIEKTYWIE

Zobacz zdjęcia

Budowa hali sportowej

Zobacz zdjęcia